ครัวคุณต๋อย
สูตรอาหาร
รายการย้อนหลัง
เคล็ดลับก้นครัว
ติดต่อเรา
สั่งสินค้า
การรับมือเมื่อเจออาหารเป็นพิษ?
อาหารคือสิ่งจำเป็นในการดำรงชีวิต แต่บางครั้งสิ่งที่เรากินเข้าไปกลับกลายเป็นภัยร้ายแรงต่อร่างกาย คุณเคยสงสัยไหมว่าทำไมบางคนถึงมีอาการปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน หลังจากรับประทานอาหารบางอย่าง? หรือทำไมข่าวการระบาดของโรคอาหารเป็นพิษถึงเกิดขึ้นบ่อยครั้ง? แท้จริงแล้วอาหารเป็นพิษคืออะไร และเราจะป้องกันตัวเองจากภัยร้ายนี้ได้อย่างไร? บทความนี้จะเผยเคล็ดลับการรับมือที่ทุกคนควรรู้ เพื่อให้คุณสามารถเลือกรับประทานอาหารได้อย่างปลอดภัยและมีความสุขในทุกมื้อ
อาหารเป็นพิษเป็นภาวะที่ร่างกายเกิดอาการผิดปกติหลังจากรับประทานอาหารที่ปนเปื้อนเชื้อโรคหรือสารพิษ โดยทั่วไปผู้ป่วยมักมีอาการทางระบบทางเดินอาหารเป็นหลัก เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ปวดท้อง และบางครั้งอาจมีไข้ร่วมด้วย อาการเหล่านี้มักปรากฏภายใน 1-6 ชั่วโมงหลังรับประทานอาหารที่มีการปนเปื้อน ซึ่งสาเหตุของการปนเปื้อนนั้นมีได้หลายประการ
สาเหตุหลักของอาหารเป็นพิษมักเกิดจากการปนเปื้อนของเชื้อแบคทีเรีย เช่น ซาลโมเนลลา อีโคไล หรือสแตฟิโลค็อกคัส นอกจากนี้ยังอาจเกิดจากการปนเปื้อนของไวรัส อย่างเช่น โนโรไวรัสหรือโรต้าไวรัส ในบางกรณี สารพิษจากเชื้อราอย่างอะฟลาท็อกซินก็สามารถก่อให้เกิดอาการอาหารเป็นพิษได้เช่นกัน ไม่เพียงเท่านั้น สารเคมีที่ปนเปื้อนในอาหาร เช่น ยาฆ่าแมลงหรือโลหะหนัก รวมถึงพิษจากธรรมชาติในอาหารบางชนิด อย่างเช่น เห็ดพิษหรือปลาปักเป้า ก็เป็นสาเหตุของอาหารเป็นพิษได้เช่นเดียวกัน
การป้องกันตนเองจากอาหารเป็นพิษเป็นสิ่งสำคัญที่ทุกคนควรใส่ใจ เริ่มจากการรับประทานอาหารที่ปรุงสุกใหม่ ๆ และควรล้างมือให้สะอาดทั้งก่อนรับประทานอาหารและหลังเข้าห้องน้ำ
การเก็บรักษาอาหารก็มีความสำคัญไม่แพ้กัน ควรเก็บในอุณหภูมิที่เหมาะสม คือต่ำกว่า 5 องศาเซลเซียสสำหรับอาหารที่ต้องแช่เย็น หรือสูงกว่า 60 องศาเซลเซียสสำหรับอาหารที่ต้องอุ่น
แอดมีคำอธิบายเพิ่มเติมให้ประมาณนี้ค่ะ
- ช่วงอุณหภูมิเสี่ยง (Danger Zone): อุณหภูมิระหว่าง 5°C ถึง 60°C เป็นที่รู้จักกันในวงการวิทยาศาสตร์อาหารว่าเป็น “ช่วงอุณหภูมิเสี่ยง” เพราะเป็นช่วงที่เหมาะสมที่สุดสำหรับการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์หลายชนิด
- การยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์:
- ที่อุณหภูมิต่ำกว่า 5°C: เมแทบอลิซึมของจุลินทรีย์จะช้าลงอย่างมาก ทำให้การเจริญเติบโตและการแบ่งตัวของเซลล์เกิดขึ้นช้าหรือหยุดชะงัก
- ที่อุณหภูมิสูงกว่า 60°C: โปรตีนในเซลล์ของจุลินทรีย์จะเสียสภาพ (denature) ทำให้เซลล์ตายหรือไม่สามารถเจริญเติบโตได้
- ปฏิกิริยาเคมี: อุณหภูมิมีผลต่ออัตราการเกิดปฏิกิริยาเคมีในอาหาร การเก็บที่อุณหภูมิต่ำจะชะลอปฏิกิริยาออกซิเดชันและการเสื่อมสภาพของสารอาหาร
- กิจกรรมของเอนไซม์: เอนไซม์ในอาหารและจากจุลินทรีย์ทำงานได้ดีที่สุดที่อุณหภูมิปานกลาง การเก็บที่อุณหภูมิต่ำหรือสูงจะยับยั้งกิจกรรมของเอนไซม์เหล่านี้
- ความชื้นและการระเหย: อุณหภูมิมีผลต่อความชื้นในอาหาร ซึ่งส่งผลต่อการเจริญของจุลินทรีย์ การเก็บที่อุณหภูมิเหมาะสมช่วยควบคุมความชื้นได้ดีขึ้น
นอกจากนี้ ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีกลิ่นหรือรสชาติผิดปกติ และควรระมัดระวังเป็นพิเศษเมื่อรับประทานอาหารทะเลและเนื้อสัตว์
หากเกิดอาการอาหารเป็นพิษขึ้น การดูแลตนเองเบื้องต้นเป็นสิ่งสำคัญ ควรดื่มน้ำสะอาดให้มากเพื่อชดเชยการสูญเสียน้ำจากอาการท้องเสีย รับประทานอาหารอ่อน ๆ ที่ย่อยง่าย เช่น ข้าวต้ม โจ๊ก หรือกล้วย ในขณะเดียวกัน ควรหลีกเลี่ยงอาหารรสจัด อาหารมัน อาหารหวาน และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ การดื่มสารละลายเกลือแร่ก็มีประโยชน์ในการช่วยชดเชยเกลือแร่ที่ร่างกายสูญเสียไป และที่สำคัญไม่แพ้กันคือการพักผ่อนให้เพียงพอเพื่อให้ร่างกายได้ฟื้นตัว
อาหารเป็นพิษเป็นปัญหาสุขภาพที่สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน แต่ด้วยความรู้และความระมัดระวัง เราสามารถลดความเสี่ยงได้อย่างมาก การเลือกรับประทานอาหารที่สะอาด ปลอดภัย และถูกสุขอนามัย รวมถึงการดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคล เป็นกุญแจสำคัญในการป้องกันอาหารเป็นพิษ หากเกิดอาการ การรู้จักวิธีดูแลตนเองเบื้องต้นจะช่วยบรรเทาอาการและฟื้นตัวได้เร็วขึ้น ทั้งนี้ การตระหนักรู้และใส่ใจในเรื่องความปลอดภัยของอาหารไม่เพียงแต่จะช่วยปกป้องสุขภาพของเราเอง แต่ยังช่วยสร้างสังคมที่มีความปลอดภัยทางอาหารสำหรับทุกคนอีกด้วย